USG ortopedyczne – najczęstsze pytania pacjentów

– „Proszę się położyć, zrobimy USG kolana / barku / ścięgna Achillesa”…

I od razu w głowie pojawia się kilka pytań:

Czy to boli?
Czy muszę być na czczo?
Co z ciążą?
I w ogóle – kiedy ma to badanie sens, a kiedy lepiej zrobić RTG albo rezonans?

Zebraliśmy w jednym miejscu najczęstsze pytania, które pacjenci zadają przed USG ortopedycznym – z prostymi, konkretnymi odpowiedziami.

1. Czy USG ortopedyczne boli?

Nie.
USG samo w sobie jest bezbolesne – lekarz przykłada głowicę posmarowaną żelem i przesuwa ją po skórze nad bolesnym miejscem.

Możesz odczuwać dyskomfort, jeśli:

• okolica jest bardzo tkliwa po urazie (świeży skręt, stłuczenie),

• trzeba wykonać ruch, który prowokuje ból (np. unieść rękę przy badaniu barku).

Ale to nie „ból od USG”, tylko ból od przeciążonej/zmienionej struktury, która i tak boli przy dotyku czy ruchu.

Jeśli jest bardzo wrażliwie – powiedz o tym lekarzowi. Zwykle da się dobrać takie pozycje i ruchy, żeby zbadać, ale nie „dobijać” stawu.

2. Czy trzeba być na czczo?

Nie.
Do USG ortopedycznego nie trzeba być na czczo – możesz normalnie jeść i pić.

Czczo trzeba być tylko do niektórych badań USG, np. jamy brzusznej, ale to zupełnie inna bajka.

Na USG kolana, barku, biodra (od zewnątrz), ścięgna Achillesa, łokcia czy nadgarstka możesz przyjść:

• po śniadaniu,

• po pracy,

• w ciągu dnia – bez specjalnego przygotowania.

3. Jak się ubrać na USG ortopedyczne?

Najprościej: wygodnie i tak, żeby łatwo odsłonić badane miejsce.

• na USG kolana / biodra / stawu skokowego
  → najlepiej luźne spodnie dresowe, legginsy, spodenki – coś, co łatwo podwinąć lub zdjąć;

• na USG barku / łokcia / nadgarstka
  → koszulka z krótkim rękawem lub na ramiączkach – żeby swobodnie odsłonić ramię;

• na USG ścięgna Achillesa / stopy
  → wygodne spodnie (do podwinięcia) i buty, które łatwo ściągnąć.

Warto mieć na uwadze, że na skórze będzie żel, który potem wycieramy ręcznikiem papierowym – więc lepiej założyć coś, co nie boi się minimalnego ubrudzenia.

4. Czy USG ortopedyczne można robić w ciąży?

Tak.

USG (każde, w tym ortopedyczne) wykorzystuje fale ultradźwiękowe, a nie promieniowanie rentgenowskie. Jest uważane za badanie bezpieczne także u kobiet w ciąży.

Możesz spokojnie zrobić:

• USG kolana,

• USG barku,

• USG stopy,

• USG ścięgna Achillesa itd.

Jeśli jesteś w ciąży lub możesz być – zawsze powiedz o tym lekarzowi, ale w przypadku USG ortopedycznego to bardziej informacja „dla pełnego obrazu”, a nie powód do odwołania badania.

5. Czy przed USG trzeba odstawić leki przeciwbólowe?

Co do zasady – nie musisz odstawiać leków tylko z powodu USG.

Ale warto pamiętać, że:

• jeśli weźmiesz mocne leki przeciwbólowe tuż przed wizytą, ból podczas testów ruchowych może być przytłumiony – a to czasem utrudnia wywołanie charakterystycznych objawów i postawienie diagnozy;

• w praktyce:

  • jeśli ból jest nie do zniesienia – lepiej wziąć lek i dać się zbadać, niż w ogóle nie przyjść;

  • jeśli ból jest do wytrzymania, czasem lepiej przyjść na USG bez silnych leków – badanie bywa wtedy bardziej miarodajne.

Najlepiej po prostu powiedzieć lekarzowi, co i kiedy brałeś/aś – weźmie to pod uwagę.

6. Jak długo trwa USG ortopedyczne?

Najczęściej kilkanaście minut – zwykle 10–20, czasem dłużej przy:

• bardziej skomplikowanych problemach,

• konieczności porównania kilku struktur / obu stron,

• badaniu kilku okolic w trakcie jednej wizyty.

To nie „taśma” – dobry ortopeda/fizjoterapeuta obrazowy:

• najpierw krótko porozmawia (co, od kiedy, po czym boli),

• zrobi badanie kliniczne (bez USG),

• dopiero potem sięga po głowicę, żeby USG było „kropką nad i”, a nie jedynym elementem.

7. Jakie bóle i problemy najlepiej diagnozuje USG ortopedyczne?

USG ortopedyczne jest świetne szczególnie wtedy, gdy podejrzewamy problemy:

7.1. Z ścięgnami i mięśniami

• ścięgno Achillesa – zapalenie, mikrourazy, częściowe naderwania, zgrubienia, zwapnienia,

• „łokieć tenisisty”, „łokieć golfisty” – entezopatie, zmiany przyczepów ścięgien,

• urazy mięśni (naderwania, krwiaki),

• bóle w okolicy rzepki, więzadła rzepki.

7.2. Z kaletkami i płynem w stawie

• zapalenie kaletki barkowej, biodrowej, podskórnych (bolesne „górki” i obrzęki),

• wysięk w stawie kolanowym, skokowym, barkowym – USG bardzo ładnie pokazuje płyn.

7.3. Z powierzchownymi więzadłami

• więzadła poboczne w kolanie,

• więzadła stawu skokowego,

• część więzadeł w nadgarstku, palcach.

7.4. Z „guzkami” i zgrubieniami pod skórą

• tłuszczaki, torbiele, gangliony, zmiany pourazowe,

• przerośnięte blizny, włókniste guzki.

USG nie zastąpi rezonansu przy podejrzeniu uszkodzenia łąkotki, ACL, obrąbka biodra czy problemów w kręgosłupie – ale w wielu innych sytuacjach daje wszystko, czego trzeba.

8. Czego USG ortopedyczne nie pokaże (albo pokaże tylko pośrednio)?

Warto wiedzieć, że:

• USG nie widzi „wnętrza stawu” tak dokładnie jak rezonans,

  • łąkotki, więzadła krzyżowe, obrąbek panewkowy są poza jego główną „specjalizacją”;

• nie ocenia dobrze kręgosłupa „od środka” – dysków, kanału kręgowego, ucisku na nerwy;

• nie prześwietla kości – widzi brzegi i powierzchnię, ale nie pokaże np. wszystkich typów złamań (tu lepsze RTG/TK).

Dlatego często schemat jest taki:

• RTG – na start (kości, zwyrodnienie, złamania),

• USG – jeśli są dolegliwości ścięgien, mięśni, kaletek, guzki, płyn,

• MRI / TK – dopiero gdy te dwa nie wyjaśniają sprawy lub planuje się większy zabieg.

9. Czy na USG można przyjść „z ulicy”, czy trzeba mieć skierowanie?

To zależy od organizacji danego miejsca:

• prywatnie – najczęściej możesz się umówić bez skierowania,

• w ramach NFZ – zwykle potrzebne jest skierowanie od lekarza (rodzinny, ortopeda, inny specjalista).

W praktyce najlepiej, jeśli USG:

• jest elementem świadomej diagnostyki, a nie „zrobię sobie, zobaczę co wyjdzie”,

• jest zlecane po badaniu ortopedycznym, z konkretnym pytaniem:

  • „czy stożek rotatorów jest uszkodzony?”,

  • „czy w kolanie jest płyn i jak wyglądają więzadła poboczne?”,

  • „co to za guz pod skórą?”.

USG wykonane „na ślepo” bez sensownego pytania bywa po prostu stratą czasu i pieniędzy.

10. Czy wyniki USG dostanę od razu?

Tak – to jedna z zalet USG.

Najczęściej:

• wynik (opis + często zdjęcia) dostajesz tuż po badaniu,

• lekarz od razu omawia to, co widać:

  • co jest uszkodzone / zmienione,

  • czy widać wysięk, zapalenie, zgrubienie,

  • co dalej: fizjoterapia, iniekcje, inne badania, odciążenie, zabieg itd.

Dzięki temu już w trakcie jednej wizyty można:

• postawić roboczą diagnozę,

• ułożyć plan leczenia,

• w razie potrzeby zaplanować kolejne kroki (RTG, MRI, konsultacje).

11. Kiedy USG ortopedyczne ma największą wartość „zanim wydasz pieniądze na rezonans”?

Zawsze, gdy:

• ból dotyczy ścięgna, mięśnia, kaletki, obrzęku w okolicy stawu,

• wyczuwasz guzek, zgrubienie, „kulkę”,

• ból barku nasila się przy unoszeniu ręki, a ortopeda podejrzewa stożek rotatorów lub zapalenie kaletki,

• po urazie kostka/kolano/palec jest obrzęknięte i bolesne po bocznej stronie – i trzeba ocenić więzadła poboczne.

W takich sytuacjach USG często daje pełną odpowiedź – bez konieczności od razu sięgać po drogi rezonans.

Jeśli przed USG ortopedycznym masz jeszcze inne pytania – zapisz je i weź ze sobą na wizytę. Dla lekarza to cenny sygnał, co jest dla Ciebie najważniejsze, a dla Ciebie – szansa, żeby wyjść z gabinetu z poczuciem, że naprawdę rozumiesz, co się dzieje z Twoim stawem, ścięgnem czy mięśniem.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ) – USG ortopedyczne

1. Czy USG ortopedyczne boli?
Nie. Samo badanie jest bezbolesne – lekarz przesuwa po skórze głowicę z żelem.
Możesz czuć dyskomfort tylko wtedy, gdy okolica jest bardzo bolesna po urazie i już sam dotyk czy ruch sprawia ból.

2. Czy na USG trzeba być na czczo?
Nie, do USG ortopedycznego nie trzeba być na czczo.
Możesz normalnie jeść i pić – to nie jest USG jamy brzusznej, gdzie obowiązują inne zasady.

3. Jak się ubrać na USG stawu / ścięgna?
Najlepiej wygodnie i tak, żeby łatwo odsłonić badane miejsce:

• kolano / biodro / skokowy – luźne spodnie, które można podwinąć lub zdjąć,

• bark / łokieć – koszulka z krótkim rękawem lub na ramiączkach,

• stopa / Achilles – spodnie do podwinięcia + łatwe do zdjęcia buty.

4. Czy USG ortopedyczne można robić w ciąży?
Tak. USG wykorzystuje ultradźwięki, a nie promieniowanie rentgenowskie, dlatego jest uważane za bezpieczne także w ciąży. I tak zawsze powiedz lekarzowi, że jesteś w ciąży – to ważna informacja do dokumentacji.

5. W jakich dolegliwościach USG ma największy sens?
USG ortopedyczne sprawdza się szczególnie przy:

• bólu ścięgien i mięśni (np. Achilles, „łokieć tenisisty”),

• podejrzeniu zapalenia kaletek (bark, biodro),

• obrzękach i wysięku w stawie (kolano, kostka, bark),

• wyczuwalnych guzkach i zgrubieniach pod skórą.
  Nie zastąpi rezonansu przy podejrzeniu uszkodzeń łąkotki, ACL czy problemów w kręgosłupie.

6. Czy przed USG trzeba odstawiać leki przeciwbólowe?
Zwykle nie ma takiej potrzeby.
Warto jednak powiedzieć lekarzowi, co i kiedy przyjąłeś/aś, bo silne leki mogą „zamaskować” ból przy niektórych testach. Jeśli ból bez leku jest nie do zniesienia – lepiej go wziąć i dać się zbadać, niż w ogóle nie przyjść.

7. Jak długo trwa USG ortopedyczne i kiedy dostanę wynik?
Badanie trwa zazwyczaj 10–20 minut.
Wynik (opis, często ze zdjęciami) otrzymasz od razu po badaniu, a lekarz zwykle na miejscu omawia, co widać i proponuje dalsze postępowanie (leczenie, rehabilitację, ewentualne dodatkowe badania).

8. Czy potrzebuję skierowania na USG?
Prywatnie – zazwyczaj nie, możesz umówić się bez skierowania.
W ramach NFZ – zwykle wymagane jest skierowanie od lekarza (rodzinnego, ortopedy lub innego specjalisty). W praktyce najlepiej, by badanie było zlecane po badaniu klinicznym, z konkretnym pytaniem, na które USG ma odpowiedzieć.